Yamoòzha eyıts’ǫ Wets’èkee Tsà

Akwee whaà Tłı̨chǫ gınè k’e dııdzęę̀ lagǫ̀ht’e-le ı̨lè. Ekò k’e ełechı nàke gǫ̀hłı̨ ı̨lè. Įłè Sazea wı̀yeh eyıts’ǫ ı̨łè Yamoòzha wı̀yeh. Chekoa gı̨ı̨lı̨ı̨̀ ekò ts’àhogèhtsı̨ı̨ t’à dǫ gha hoı̀la hogèhtsı̨ ı̨lè. Nǫdèa ı̨̀łak’aà agedzà. Sazea ı̨daà yabahtı̀ı ts’ǫ̀ adzà. Yamoòzha t’a dechı̨nı Dehcho xàı̨lı̨ı̨ nèk’e nàı̨dè. Ekǫǫ̀ nèk’e dànı̀ dè gòɂǫǫ sı̀ı ededı̨ ayı̨̀ı̨̀là hǫt’e.

Sazea naèhtła tł’axǫǫ̀ Yamoòzha sıı̀ whatsǫǫ̀ nı̨wǫ. Edechı k’è nıwǫ ha-le t’à edlaàtłǫ dzęę̀ ts’ǫ̀ k’eda, k’eda. K’eda ekı̀yeè k’e t’eeko whatsǫǫ̀ wheda ghǫ nı̀ı̀tła. Wèot’ı̨ hazǫǫ̀ ełagı̨ı̨dèe t’à dǫ wıızı̀ı yexè eda-le. Eyıt’à Yamoòzha t’eeko ts’ǫ̀ hadı, “Sexè nàądè,” yèhdı.

T’eeko, “Hęɂę” yèhdı hanı̀kò Yamoòzha yatı̨ ı̨łè k’edı̀ nı̨dè zǫ yèhdı. “Sekè nahtsoò ade hǫǫlı̨ ha-le. Tł’otı̀a weta nàı̨tà ha-le eyıts’ǫ dehtsoa weteı̨tła ha-le. Dè k’e tı whı̀lee sı̀ı zǫ k’e anet’ı̨ ha,” yèhdı. Yamoòzha nàɂeèhdlò hadı, “Eyı yatı wek’èts’edı̀ ha dı̀ı̀-le. Nekè nahtsoò ade ha ghǫ nànewoò-le. Nezı̨ı̨̀ nek’èhdı̀ ha ne,” Yamoòzha yèhdı.

Dakwea t’a Yamoòzha edeyatıı̀ k’èdı̀. Nàkegeet’eè edlatłǫ xo ts’ǫ̀ eyı̀ı nèk’e hazǫǫ̀ ts’ǫ̀ k’eget’à. Yamoòzha nezı̨ı̨̀ edets’èkeè k’èedı̀. Ts’èko nètsę̀ nı̨dè nahogeezı̀. Deh eyıts’ǫ dehtsoa ts’ǫ̀ nègııdè nı̨dè Yamoòzha ts’ı nàehkà, deh te nǫǫ̀whehɂa, hanı̀-ı̨dè wets’èkeè deh te naetła ha dı̀ı̀-le.

Įłè dzęę̀ k’e ı̨mbè k’e dehtsoa nechà-lea, tı łǫǫ̀-lea xàewı̀ı ghǫ nègı̨ı̨de. Yamoòzha hanıwǫ, “Sets’èkeè t’asade ha nıı̀le” eyıt’à yegha ts’ı nàı̨hkà-le. “Tı łǫǫ̀-lea ne t’à yete nàet’è ha dı̀ı̀-le ne,” hanıwǫ.

Įłàà ı̨daà nàèht’èe t’à tı teèhtła, ı̨daà-t’ıı̀ dèhtła. Yamoòzha ası̀ı łǫ ghǫ nànıwo t’à nıwà nı̀ı̀tła tł’axǫǫ̀ wets’èkeè yek’è naetłe-le nǫǫ̀ nàwhehzhı̨̀. Įdè k’eet’ı̨̀ı̨ là wègoèht’ı̨̀-le nǫǫ̀. “Eyı ts’èko dàdzà ghǫ-t’e? Set’àı̀tła gha wedanaehɂı̨ kò,” hanıwǫ.

Yamoòzha whaà yedanaèhɂı̨ hanı̀ko ı̨łaà wets’èkeè wegoèht’ı̨̀-le. Nǫdea yeghǫ nànıwoò adzà, ek’èt’à dechı̨nı edekeè k’è naèhtła.

Edı̨ı̨̀ nǫde edets’èkeè eɂı̨ı̨ ghǫ nǫ̀ǫtła ekò eyı̀ı dehtsoa ı̨lèe sı̀ı tı nechàa whelı̨ t’à sıı̀ wegha enıı̀ya dı̀ı̀. Tı tanı tsàkę̀ nechàa wheɂǫ nǫǫ̀.

Tsàkę̀ weyı̀ı gots’ǫ tsà xàèhmı̨. Yamoòzha dayeehke, “Sets’èke neeɂı̨ nı̀?” yèhdı.

Tsà yets’ǫ̀ hadı, “Nets’èkeè aht’e ı̨lè hanı̀kò neyatıı̀ naądı̀-le t’à sekè nawhehtsoò adzà. Nezı̨ı̨̀ sek’ènedı̀-le t’à tsà whıhlı̨. K’atsı̨ nek’è k’ehda ha dı̀ı̀,” tsà yèhdı.

Archıe Beaulıeu, nı̨htł’ètı̀ t’à Yamoòzha eyıts’ǫ Godę̀ę Tsà yı̨ı̨tł’è.
Nı̨htł’èchı̀ı Whehtsı̨: Archie Beaulieu

Yamoòzha sıı̀ ı̀ts’èe, hadı, “Seɂı̨k’ǫǫ̀ nàtso ne,” yèhdı. “Daneehchı hà, ts’èko nanelı̨ı̨̀ anehłe ha dı̀ı̀-le,” hadıı̀ t’a tsà deèzı̀.

K’aàgotı̀deè ts’ǫ̀ nègı̨ı̨deè ekò Tsà yenaɂı̨̀ dèhmı̨. Hazǫǫ̀ ts’ǫ̀ yehak’eet’ı̨̀ı̨ t’à dechı̨nı dè xàgòı̨hgè. Dııdzęę̀ ts’ǫ̀ Behchotı̀ wemǫǫ̀ dehtsoa łǫ nı̨ı̨lı̨. Yamoòzha ayı̨̀ı̨̀là hǫt’e, edets’èkeè tsà hawhı̨̀adzàa t’à k’ètł’ǫ̀ dè xàgòı̨hgè.

Yamoòzha hanı̀ nàhohǫı̨̀hwho t’à nı̀ı̨tsǫ hanı̀kò Įdaak’ètı̀ gots’ǫ̀ ı̨łaà yehak’eet’ı̨̀. Tsà ı̨łaà wègoèht’ı̨̀-le. Yamoòzha nahoezhı̀ı ha nıwǫ t’à Shı̀agoò ka datł’àhda. Eyı̀ı shı̀h Mǫhwhıı̀ weɂehdaa k’e agǫ̀ht’e. Eyı̀ı shı̀h k’e kwe weka goı̨tłoa ekǫ wheɂǫ k’e datł’àhda. Yamoòzha yeka datł’àhda gà edets’èkeè hak’èet’ı̨̀.

Shı̀h ka datł’àhda xè hotıı̀ ɂeèhkw’ǫ. Yee Nıhshı̀ Tıdeè k’e Tahga k’e gǫɂǫǫ ts’ǫ̀ tsà t’ası̀ı k’egoɂà hǫt’e, hòtł’ò wedagookw’ǫ. Nıhshı̀hkǫ̀ ɂehdaa nedèe k’e gòɂǫ. Eyı̀ı ɂehdaa sı̀ı Tsà eɂèè naàwheɂaà ayele ha hoèhdzà.

Yamoòzha eyı̀ı nı̀ı̀tła kwe-t’ıı̀ Tsà yaɂı̨ t’à tèhko, tèe nàdeeɂı̨̀. Yamoòzha yek’èhtła, Tıdeè sazı̨ ts’ǫǫ̀hk’e tabàa yehak’eet’ı̨̀. Dą̀ą̀ ts’ǫ̀ ets’agoòɂàa ts’ǫ̀ yedeèzı̀. Nǫdèa ɂehdaa welǫ ts’ǫ̀ nı̀ı̀tła, eyı̀ı Tsàkę̀ gòyeh. Ekǫ Tsà edekę̀ gòhtsı̨, webebı̀a sı gǫ̀hłı̨.

Yamoòzha tsàkę̀ weka xàgòı̨hgè. Shı̀hka edı̨ı̨̀ xàgòı̨hgèe sı̀ı dıı̀ ts’ǫ̀ wègaat’ı̨ hǫt’e. Tsàzea nıı̀chı̀ gà ełayı̨̀ı̨hwho. Wemǫ Dehcho k’è-et’ıı̀ naèhmı. Yamoòzha tsàzeaweè k’ehte xè yek’è-et’ıı̀ adzà.

Dehcho gà ło xàı̨ɂaa k’è gòɂǫ. Ekò Tıłı̀ht’a gà t’èè dèk’ǫ̀ǫ k’è gòla. Ekǫ Yamoòzha tsàzea wheht’e. Tsàzea ɂeht’è ekò wetłeè det’ee sı̀ı dèk’ǫ̀ adzà. Yamoòzha hadı, “Welǫ whı̀le ts’ǫ̀ dıı ło xàı̨ɂa ha.” Eyıt’à dııdzęę̀ ts’ǫ̀ xok’e eyıts’ǫ ı̨mbè k’e ło wègaat’ı̨ hǫt’e.

Yamoòzha tsàzea ghǫ shèetı̨ tł’axǫǫ̀ tsàzeawò ı̨doò dechı̨nı dè k’e yehgǫ. Tsàzeawò wek’abàa kwe nechàa wemoò whelaà ayı̨̀ı̨̀là. Tłegǫ̀hłı̨ı̨ wetadà shı̀h k’e tsàwò lanı̀ ets’aèhmǫ̀ǫ wègaat’ı̨.

Yamoòzha ı̨łaà Tsà ts’ǫ̀ wenı̀-le. Yetsàkę̀ ts’ǫ̀ anadzà hanı̀kò Tsà yaɂı̨ t’à Dehcho k’è naèhmı̨. Tsà Yabahtı̀ ts’ǫ̀ nı̀ı̀tła ekò ı̨dè k’eet’ı̀-le t’ıı̀ ı̨daà ts’ǫ̀ naèhmı̨. Yamoòzha hòt’a dayeechı hǫǫlı̨ ha-le yek’èezǫ. Edeɂı̨kǫǫ̀ t’à Tsà dı cho whelı̨ı̨̀ ayı̨̀ı̨̀là.